Ergens in een Mexicaans bergdorpje werd op 8 augustus Emiliano Zapata Salazar geboren. Hij zou in zijn leven uitgroeien tot een belangrijke spil in de Mexicaanse revolutie, voornamelijk gedragen door Mexicaanse boeren. Het gaf zelfs geboorte aan een nieuwe vorm van ‘gemeenschapsvorming’ – vergelijkbaar met de verschillende vormen Communisme [cfr. Leninisme, Stalinsme, Maoisme] – Het zogenaamde Zapatismo.

De gebeurtenissen die het carriérepad van Zapata bepaalden speelden al ver voor zijn geboorte. De streek waar hij opgroeide (Morelos) werd namelijk zwaar onderdrukt door de Mexicaanse dictator Porfirio Díaz, die probeerde zijn suikerrietproductie te maximaliseren in de geboorteregio van Zapata. Het was in deze sfeer van onderdrukking dat Zapata opgroeide, en kennis maakte met verschillende lokale politieke groeperingen die eigenlijk wel eens wat anders wilden dan onderdrukt worden door Díaz en de hacendados (rijke landeigenaren).

Toen de revolutie in 1910 uitbrak stond Zapata aan het hoofd van één van de revolutionaire groepen in Morelos. Hij stak samen met een aantal andere leiders van deze boerenrevolutie de koppen bij elkaar en richtte het zogenaamde Ejército Libertador del Sur (ELS) op (in het Nederlands – Het Vrijheidsleger van het Zuiden). Zapata slaagde er effectief in om Díaz te verslaan bij een veldslag in Slag bij Cuautla. Hij kreeg echter niet de eer die hem toekwam, aangezien één van zijn mede-revolutionairen, Francisco I. Madero, zich uitriep tot nieuwe president en de Zapatianen (volgelingen van Zapata) een ongeorganiseerde club bandieten noemde.

Viva Zapata – 1952 – Met o.a. Marlon Brando in de hoofdrol

Zapata legde zich er echter niet bij neer en stelde in 1911 verschillende landhervormingen voor in de regio van Morelos – wat tot opnieuw wapengekletter leidde met de generaal van het leger van Madero. De legers van Madero waren nog harder voor de bevolking dan Díaz ooit geweest was, waarbij complete dorpen platgebrand werden (inc. inwonenden) en alle mannen afgevoerd werden onder het mom van ‘dienstplicht’. Het lukte mensen te winnen voor de doelen van Zapata, waarna hij een poging deed om Madero uit het zadel te wippen. Het zou leiden tot een machtsvacuüm, dat opgevuld werd door een burgeroorlog. Zapata hanteerde een ware guerrillatactiek, waarbij strategische doelen stelselmatig met kleine groepen troepen werden aangevallen. Zapata slaagde er dan ook in om Morelos in 1917 te heroveren op de vijandelijke troepen, maar werd in 1919 vermoord tijdens een hinderlaag. Zijn Zapatianen voerden de oorlog verder voor hem, waarna het lukte om de originele plannen van Zapata alsnog grotendeels door te voeren.

Neo-Zapatista

Tot op de dag van vandaag is Zapata een iconisch en nationaal figuur/symbool en legde zijn nagedachtenis de basis voor de [radicale] Neo-Zapatista beweging (Een combinatie van Anarchisme, Mayaanse tradities en Marxisme).

Trailer voor Viva Zapata: