Canada, het land dat bekend staat om zijn te vriendelijke inwoners, bankbiljetten die er uitzien alsof ze uit Monopoly komen en het rare accent van de gemiddelde Canadees (want what are you talking aboet?). Deze zaken zijn natuurlijk mede de wereld in geholpen door series als South Park en How I Met Your Mother en de zanger Weird Al Yankovic, maar het land kent een zeer rijke geschiedenis. Eén die al begon voor de Europese ontdekkingsreizigers er aankwamen met hun boten. Het land kende (en kent) namelijk een grote variatie Inuit en indianen (First Nation), en juist met hen zal ik de themaweek aftrappen.

Inuit:

Lang geleden, toen de zeeën nog dichtvroren en passages tussen het huidige Siberië en Alaska nog dagelijkse kost waren, trokken nomaden de Beringstraat over naar het huidige Canada. Inuit noemen we ze tegenwoordig, een volk dat leeft om te overleven, waarbij het draait om eenvoud. Wapens waren gemaakt van vuursteen, ivoor of been en werden afgestemd op het seizoen waarin men jaagde. Hun speren werden aangekleed met veren of haartjes die ze boven het ijs hielden. De dieren onder het ijs bracht deze haartjes of veren in beweging, waardoor de Inuit wisten wanneer ze moesten toeslaan. Wonen deden ze in Iglo’s, hoe cliché het ook klinkt. Ze werden gemaakt van blokken sneeuw, aangezien dat het meest voor handen was, en bestond vaak uit één of twee ruimtes.

Inuitjager ©JauntMagazine 2013-Nu

De Inuit spraken het zogenaamde Inukitut, een taal die tigduizend woorden kent voor sneeuw, maar geen enkele voor leider. Gezag was voor de Inuit namelijk eerder eensgezindheid binnen een familiegroep, in plaats van een duidelijke alfa. Naar alle waarschijnlijkheid hebben de Inuit rond 1250 in het huidige Newfoundland kennis gemaakt met de Vikingen die  er aan het jagen waren, gevolgd door de Europese expedities in de jaren 1570 tot 1850.  Vooral deze laatste ontmoetingen zorgden voor een verbetering van de leefomstandigheden, aangezien er nu naast bot en steen ook ijzer tot de beschikking van de Inuit kwam.

Landing van de Vikingen op Vinland (Newfoundland) – Artist Impression

Westkust-indianen :

Nomaden verplaatsen zich, en komen daardoor in aanraking met andere leefomstandigheden, waardoor culturen zich los van elkaar ontwikkelen. Aan de westkust van Canada leefden een groot aantal verschillende indianenstammen, gecentreerd rondom de visvangst uit de Grote Oceaan. Ze droegen namen als Kwakiutl, Bealla Coola, Nootka, Haida, Tsimshian, Coast Salish en de Tlingit.  Ze leefden van zalm, heilbot, bevers, beren en herten. Hun kano’s maakten ze van rode ceder, kano’s die soms tot wel 20 meter lang waren en dus een extreme hoeveelheid vis mee konden nemen. Door de aanwezigheid van grote aantallen vlees en vis was het voor de westkust-indianen logischer om zich bezig te houden met het maken van voorwerpen (vaak van resten van de gevangen dieren).

Uit deze traditie van het maken van voorwerpen kwam het zogenaamde potlatch-feest naar voren, waarbij geschenken werden uitwisselt tussen grote groepen mensen. Natuurlijk had dit als achterliggende gedachte dat op deze potlatchfeesten belangrijke culturele en ‘politieke’ veranderingen werden besproken. Het uitdelen van geschenken was een teken van aanvaarding van de veranderingen. Mocht er iets belangrijk gepland staan voor een potlatchfeest (bijvoorbeeld overdracht van macht door erfopvolging), dan werd er net zolang gefeest tot één van beide kandidaten geen spullen meer had om weg te geven of zijn aanspraak op de titel opgaf.

Potlatchfeest – Aquarell

Potlactchfeest in aanbouw

Vlakte-indianen:

De nomaden trokken niet alleen naar de kust van Canada, maar ook richting de grote open vlaktes van de Canadese wildernis. Hier ontstonden stammen als de Blackfoot, Cree, Ojibwa, Sacree en Assiniboine. Elke stam had een eigen taal, waardoor handel tussen de verschillende stammen lastig was – ze maakten daarom gebruik van universele handgebaren om tot een overeenkomst te komen. In plaats van vis, beren en bevers, leefden de vlakte-indianen voornamelijk van de buffel, aangezien het letterlijk een bron was van eten, kleding, gereedschap en dergelijke. Tot voor de achttiende eeuw jaagden de indianen te voet op buffels, waarbij één persoon zich bedekte met buffelhuid en probeerde de kudde naar een omheind stuk te lokken. Dit omheinde gebied eindigde meestal in een ravijn, waarbij de buffels zichzelf de dood injaagden. Deze vorm van jacht werd ‘buffelspringen’ genoemd, en was de belangrijkste bezigheid van de indianen. Door deze grote afhankelijkheid van de buffel leefden de vlakte-indianen een zeer nomadisch bestaan, waardoor de ontwikkeling van de tipi een logisch gevolg was. De tipi was een heilig instrument, waarbij de grond waarop het stond een afspiegeling was van het vergankelijke leven, terwijl de top stond voor de hemel.

Cree-Indiaan

Blackfoot Indianen

‘Buffelspringen’

Bos-Indianen:

De indianen die in de bossen van Canada leefden zijn misschien wel de bekendste van de vier groepen, aangezien hun namen veelal voorkomen in de stripboeken over cowboys. Het gaat hierbij om de Huron, Irokezen en Algonquin. Het waren alle drie stammen die zeer actief gebruik maakten van het gebied waar ze leefden en intellectueel niet onderdeden voor de Europese veroveraars. De Huron kenden bijvoorbeeld een gedeeltelijke gelijkheid tussen de seksen en de stam reageerden op basis van een consensusdemocratie, in plaats van een autoritaire leider. De Irokezen daarentegen moeten voornamelijk gezien worden als tegenhangers van het Perzische Zoroastrisme, ze geloofden in twee Grote Geesten, één goede en één kwade. Deze geesten waren telkens met elkaar in oorlog, waardoor de Irokezen een gelijksoortige levensvisie nastreefden (maar dan tegen alles wat niet overeen kwam met hun geloofsovertuigingen). Ze richtten hier zelfs een federatie voor op, een federatie voor oorlogsvoering tegen vijandige volkeren – met slechts één ruilmiddel – oorlog.

Irokezen op het slagveld – Lake Champlain