[Gearchiveerd] – Wegens de vele veranderingen heb ik besloten dit artikel niet bij te werken maar het in deze staat te archiveren.

Wat in 2003 begon als een kleine afsplitsingsbeweging in Irak is de laatste maand uitgegroeid tot het nieuws van de dag. In de burgeroorlog van Syrië en in het Noorden van Irak zijn hevige gevechten uitgebroken om grondgebied van zowel soennitische als sjiitische moslims. Zonder al te veel moeite lukt het ISIS om grote stukken grond voor hun eigen doeleinden op te eisen. Deze afsplitsingsbeweging van Al-Qaida  is misschien wel de nieuwe grote dreiging van het Midden-Oosten, maar waar komen ze eigenlijk vandaan? Aangezien niet alle begrippen even duidelijk zijn heb ik onderaan het artikel een verklarende woordenlijst opgesteld (dit geldt voor alle begrippen met een *). Disclaimer: Ik wil met dit artikel enkel een objectief overzicht geven van de feiten die tot mijn beschikking stonden. Gelieve geen haatdiscussies te ontketenen op basis van dit artikel, aangezien het geschreven is vanuit informatief en geschiedkundig oogpunt.

Ontstaan van ISIS

De naam ISIS staat niet voor de Egyptische Moedergodin maar voor De Islamitische Staat in Irak en de Levant – Arabisch; ad-Dawla al-Islāmiyya fi al-‘Irāq wa-sh-Shām – of De Islamitische Staat in Irak en Syrië (die vaak in de media wordt gehanteerd). Deze overkoepelende organisatie bestaat uit kleine splintergroeperingen afkomstig uit het welbekende Al-Qaida. Het streven van ISIS is naar eigen zeggen: ‘De Soennitische Irakezen te beschermen en de Islam te verdedigen’, waarbij men niet schroomt om geweld in te zetten tegen anders denkenden (Koerden, Christen, Sjiieten). De kleine groep Moedjahedien* (Jihadisten – Strijders voor de Jihad op basis van politiek of militair geweld) strijden in het begin dan ook in naam van Al-Qaida en Osama Bin Laden, waarbij ze in 2006 zelfs zo ver gingen om een deel van Irak uit te roepen tot Islamitische Staat van Irak –  in samenwerking met kleine radicale groeperingen in de regio – waarbij het grondgebied enkel grote steden (Bagdad, Babel en Kirkuk) zou beslaan. Deze staat werd niet erkend, wat echter niet betekende dat de ISIS zich hier bij neer zou leggen. Ze hebben op moment van schrijven grote delen van de Iraakse provincies ‘geclaimd’ – net als grote delen van Syrië, maar met welk doel?

Kalifaat van de ISIS

De ISIS had als hoofddoel de oprichting van een  Soennitische Kalifaat* in Iraaks gebied, waar de Islamitische waarden  zouden worden gehanteerd zoals hen dat voor ogen hadden. Ten tijde van de Irakoorlog van het vorige decennium kwamen een paar van de voorvechters van de ISIS op hoge posities van de Iraakse overheid terecht, waardoor het claimen van gebieden in zowel Irak en Syrië (wat op dat moment ook politiek onstabiel was) een stuk makkelijker maakte. Het lukte om belangrijke posities te verkrijgen in de Syrische politiek en de aanhang voor ISIS en het gedachtegoed groeide met de jaren explosief.  Waar het in 2007 nog ruim 850 actieve ‘soldaten’ telde worden de aantallen nu geschat op enkele duizenden, waaronder een aantal Nederlanders. Toch is het gek dat we er zo weinig van weten, aangezien het feitelijk een afsplitsing is van Al-Qaida, de meest bekende terreurgroep op de wereld (naast de Taliban). Al-Qaida werd halverwege het vorige decennium voornamelijk bekend door de vele zelfmoordaanslagen op Iraakse burgers en andere doelen, iets waar de ISIS totaal niet voor stond, wat leidde tot interne strubbelingen en conflicten. Het volk dat achter Al-Qaida stond begon zich echter steeds meer te scharen achter de Amerikaanse troepen, want de Iraakse bevolking was het zat om telkens doelwit te zijn van Al-Qaida’s pogingen om het land te ontwrichten. De ISIS verdween ondergronds en beraadde zich op eventuele vervolgstappen, waarbij verschillende leiders het (on)officieel met de dood moesten bekopen, aangezien sommige nooit zijn bevestigd, maar als boegbeeld in leven worden gehouden. Deze situatie hield aan tot ongeveer 2009, toen Amerika besloot de situatie in Irak over te dragen aan het Iraakse leger en het tijd was om de troepen zodanig te verminderen dat ze het feitelijk zelf moesten doen.

Opkomst en heropbouw van Al-Qaida en ISIS

Het aantal zelfmoordaanslagen en geweldplegingen richting Iraakse doelen steeg na het vertrek van de eerste Amerikaanse soldaten explosief. Zowel Al-Qaida als ISIS wilde zichzelf duidelijk profileren. Toch verschoven de doelen van de ISIS en Al-Qaida, waarbij Al-Qaida vooral de Amerikaanse overheersing wilde ontwrichten begon ISIS ook niet-Al-Qaida doelen te bombarderen, vermoorden en onderdrukken, waarbij moslims, christenen en vrijzinnigen het moesten ontzien, iets waar Al-Qaida het niet mee eens was. Er is zelfs een vermoeden dat ISIS een rol heeft gespeeld in de revolutie in Egypte, maar daar zijn, net als we vaker zien in dit soort zaken, nooit harde bewijzen voor gevonden. In 2013 nam Al-Qaida dan ook formeel afstand van de daden van de ISIS (terwijl ze er zelf wel lekker op los bleven moorden). De ISIS greep dit aan om officieel bekend te maken dat ze een duidelijk doel voor ogen hadden en niet zouden stoppen tot ze dit doel bereikt hadden. Kleine stukken van Irak en Syrië waren reeds in de greep van ISIS en steeds meer gebieden zouden in de rumoer van de burgeroorlog ten prooi vallen aan de oprukkende ISIS-strijdmacht. Geld haalt men uit de veroverde gebieden door olievelden te claimen voor ISIS en belangrijke functionarissen af te persen. Onlangs nog werd een lokale zetel van de Centrale Bank van Irak geplunderd waarna ISIS een groot deel van de goud- en valutareserves van het land buit maakte, zo melde de Franse minister van Defensie Le Drain.

Kaart van Irak & Syrië; Rood – Onder controle van ISIS; Geel – Geclaimd door ISIS; Wit – Grondgebied van Irak/Syrië

Huidige Ontwikkelingen rondom ISIS

In april 2013 begonnen de eerste grootschalige, goed georganiseerde aanvallen op posten in het noorden van Syrië, waarna de greep op deze provincie al snel versterkt werd en men de aanval opende op de Koerden* in deze regio en in gebieden in Turkije. Een paar maand later kwam ISIS in een vuurgevecht met het Free Syrian Army waarbij een belangrijke commandant van de FRA dodelijk gewond raakte, wat de greep op de regio alleen maar versterkte.  Om ook de Iraakse bevolking weer voor zich te winnen organiseerden ISIS een massale uitbraak in de Abu Ghraib gevangenis (waar al genoeg schandalen waren, dus er kon nog wel één bij), waarbij naar verluid, ruim 500 gevangenen zijn ontsnapt. Volgens ooggetuigen schoten militanten met grote rakketten een gat in de muren van de gevangenis en bestormden daarna de gevangenis onder een kogelregen van machinegeweren. Na deze spectaculaire uitbraak bleef het echter een poosje rustig. ISIS pleegde hier en daar wat aanslagen en probeerde een vuist te maken tegen alles wat niet voor hun gedachtegoed was, maar de eerste grote melding kwam op 3 januari 2014 toen ISIS in Fallujah (stad ten westen van Bagdad) een Islamitische staat claimde te hebben gesticht. Deze claim leidde tot grote woedde onder zowel Iraakse splintergroeperingen als Syrische rebellen, waarna beide partijen een volledig offensief openden tegen de troepen van ISIS.

De situatie werd alleen maar slechter door de aanhoudende burgeroorlog in Syrië, waarbij ISIS als een derde partij fungeert op het moment. Voor het Westen wordt het er niet makkelijker op, aangezien de Amerikaanse troepen nu dus vechten tegen zowel de troepen van Assad, de rebellen en de oprukkende ISIS, waardoor de chaos alleen maar groter wordt. De laatste weken lijkt het alsof ISIS zonder al te veel geweld op kan rukken naar de belangrijke steden van zowel Syrië en Irak, waarbij de vraag om in te grijpen in de politiek steeds hoger op de agenda komt. Op het moment van schrijven rukken de troepen van ISIS op naar Jordanië en hebben ze al een aantal belangrijke grensposten in handen. Zal het Midden-Oosten straks imploderen en veranderen in een all-out burgeroorlog zonder einde? Als het aan ISIS ligt wel, zolang zij de staat maar kunnen stichten zonder de verderfelijkheden van deze aarde. Bij een belangrijke verandering in de situatie zal ik het updaten via de site.

-Nick de Reiger

Verder lezen?

• Dossier van de NOS
• Dossier van de Volkskrant (Deels ook Syrië)
• Dossier van Google

Lijst van Verklarende Woorden:

• Salafisten

o   Het Salafisme staat te boeken als een ultra-orthodoxe stroming die streeft naar een zuivering van de Islam. Salafisten zijn voor een strenge interpretatie van de teksten van de Koran en leven deze, waar kan, tot op de letter na, waardoor deze stromingen vaak radicaal zijn in denken en handelen. Zij zien dan ook enkel de Koran, de Hadith en Sahaba als recht geldende teksten.

• Moedjahedien

o   Letterlijk vertaald betekend het strijder, waarbij het in Islamitische termen vaak gaat om een strijder voor het geloof (oftewel een heilige strijder). De eerste, voor ons bekende Moedjahedien zijn de strijders in Afghanistan (getraind en betaald door de CIA – In samenwerking met Osama Bin Laden) die vochten tegen de overheersing van de voormalige Sovjet-Unie.

• Kalifaat

o   Staat geregeerd door een kalief (opvolger van de profeet Mohammed), waardoor het wordt gezien als de politieke erfenis van de profeet.

• Koerden

o   Van oorsprong Iraans volk wat verspreid over de wereld leeft. Men vindt de Koerden voornamelijk in het Midden-Oosten waar ze nog altijd streven en vechten voor een eigen staat. Het grootste deel van de Koerden is moslim.